ბაღის ან სკოლის ასაკის ბავშვებს არაერთი ისეთი კითხვა უჩნდებათ, რომლებზე პასუხის გაცემაც მარტივი არ არის. შესაძლოა, დასმულმა კითხვამ უხერხულობაც გამოიწვიოს, თუმცა მნიშვნელოვანია, გახსოვდეთ, რომ ბავშვებთან სენსიტიურ თემებზე საუბარი ადრეული ასაკიდანვე უნდა დაიწყოთ.

ბავშვების ზრდის პროცესი საკმაოდ კომპლექსური და რთულია. ის აერთიანებს არაერთ ფიზიკურ და ემოციურ ცვლილებას, რომლებიც ბავშვებისთვის სტრესული და რთულად გასამკლავებელიც კი შეიძლება იყოს.

გარდატეხის ასაკის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი კი სქესობრივი მომწიფებაა. ამ დროს სხეულისა და ხასიათის  ცვლილება ძალიან შესამჩნევია და მნიშვნელოვანია, რომ მოზარდი ამ პროცესებს ინფორმირებული შეხვდეს.

სწორედ ამიტომ, აუცილებელია, სქესობრივ მომწიფებასთან დაკავშირებულ თემებზე შვილებს ესაუბროთ და ეს მნიშვნელოვანი ეტაპი თქვენი დახმარებით გაიაროს. მნიშვნელოვანია ბავშვი გრძნობდეს იმას, რომ შეუძლია თქვენთან ამ თემაზე საუბარი, კითხვების დასმა და შიშებისა თუ შფოთვის მიზეზების გაზიარება.

რას ნიშნავს სქესობრივი მომწიფების პროცესი?

გარდატეხის ასაკი არის ის პერიოდი, როდესაც ბავშვის სხეული ზრდასრული ადამიანის სხეულად ფორმირდება. სწორედ ამ დროს იწყება სქესობრივი მომწიფებაც.

გოგოების უმეტესობისთვის ცვლილებები იწყება 9-11 წლიდან. ამ პერიოდში იზრდება მკერდი, ბოქვენსა და იღლიაში კი თმა ჩნდება. გოგოების სქესობრივი მომწიფების უმნიშვნელოვანესი ნაწილია მენსტრუაცია. მენსტრუაცია საშუალოდ 12 წლის ასაკიდან იწყება, თუმცა ნორმალურია მისი დაწყება 10-15 წლის ასაკშიც.

მნიშვნელოვანია, მოზარდ გოგოებს ესაუბროთ მენსტრუაციის შესახებ და აუხსნათ ის, რომ ამგვარი სისხლდენა საშიში არ არის. ხშირია შემთხვევები, როდესაც გოგოებმა არაფერი იციან მენსტრუალური ციკლის შესახებ და პირველი მენსტრუაცია მათთვის ძალიან დამთრგუნველი და შოკისმომგვრელიც კია.

ბიჭების უმეტესობისთვის, სქესობრივი მომწიფება გოგოებთან შედარებით გვიან, 11-14 წლის ასაკში იწყება. ამ დროს თმა იზრდება როგორც სასქესო ორგანოს ირგვლივ, ასევე მკლავებსა და სახეზე. სწორედ ამ პერიოდში ბიჭებს ეწყებათ ერექციაც.

რჩევები შვილებთან სქესობრივ მომწიფებაზე საუბრისთვის

შვილებთან სქესობრივ მომწიფებაზე საუბარი მარტივი არ არის. ამ დროს უნდა ეცადოთ, რომ მათ მშვიდი და აუღელვებელი ტონით ესაუბროთ. მნიშვნელოვანია, ბავშვს ჰქონდეს იმის განცდა, რომ უსაფრთხოდაა. შვილებთან სქესობრივ მომწიფებაზე საუბარში დაგეხმარებათ შემდეგი ტაქტიკები:

• სხეულთან დაკავშირებულ საკითხებზე საუბრისას გამოიყენეთ სწორი დასახელებები. 

• მცირეწლოვან ბავშვებთან სქესობრივ მომწიფებაზე მოკლედ და ლაკონიურად ისაუბრეთ. მიაწოდეთ მხოლოდ ზუსტი და აუცილებელი ფაქტები. 

• გამოიყენეთ ყოველდღიური რუტინა ამგვარი საუბრის დასაწყებად და არ დაელოდოთ ბავშვისგან წამოსულ კითხვებს. 

• არ დაელოდოთ ზუსტ დროს. დაიწყეთ ბავშვებთან ამ თემებზე საუბარი რაც შეიძლება მალე, რათა ზუსტი ინფორმაცია ჰქონდეთ. ბავშვები ინფორმაციას ტელევიზორისა თუ ინტერნეტის საშუალებით იმაზე ადრე იღებენ, ვიდრე თქვენ გგონიათ. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, თავიდანვე სწორ ინფორმაციას ფლობდნენ. 

• სქესობრივი მომწიფება ზრდის ბუნებრივი და განუყოფელი ნაწილია. სწორედ ამიტომ, ხაზი გაუსვით ამ ფაქტს და ესაუბრეთ შვილებს იმის შესახებ, რომ მათ თავს არაფერი „არასწორი“ და „არაბუნებრივი“ არ ხდება. 

• ეცადეთ, იყოთ თავდაჯერებულები ამგვარი საუბრის დროს, რათა არც თქვენ და არც ბავშვმა თავი არაკომფორტულად არ იგრძნოთ.

რა უნდა გავითვალისწინოთ? 

ხშირად ბავშვები, რომლებიც სქესობრივი მომწიფების ეტაპს გადიან, თავს მარტოსულად გრძნობენ. მნიშვნელოვანია, მათ აუხსნათ, რომ ცხოვრების ამ ეტაპს უკლებლივ ყველა გადის და ისინი მარტონი არ არიან.

სქესობრივ მომწიფებას თან ახლავს ჰორმონალური ცვლილებებიც, რომლებიც ბავშვის ფსიქოლოგიაზე დიდ ზეგავლენას ახდენს. უნდა გესმოდეთ, რომ თქვენი შვილის ხასიათის მოულოდნელი ცვლილება ან დამოკიდებულებების შეცვლა მოსალოდნელია. გარდა ამისა, შესაძლოა, თქვენმა შვილმა სამეგობრო წრეც კი შეიცვალოს, რადგან მოზარდები ამ პერიოდში განსხვავებული ადამიანებისა თუ გამოცდილებების ძიებას აქტიურად იწყებენ.

მნიშვნელოვანია, გახსოვდეთ, რომ სქესობრივ მომწიფებას, ფიზიკური ცვლილებების პარალელურად, თან ახლავს სექსუალური ლტოლვის ზრდაც. სწორედ ამიტომ, შვილებს უნდა ესაუბროთ ისეთ თემაზეც, როგორიცაა მასტურბაცია და დაცული სექსის მნიშვნელობა ჯანმრთელობისთვის. გაითვალისწინეთ, რომ უნდა დაიცვათ შვილის პირადი სივრცე, რადგან ის შეიძლება საკუთარი „ახალი“ სხეულის აღმოჩენას ცდილობდეს.

ამ პერიოდში მოზარდების დიდ ნაწილს არ მოსწონს საკუთარი სხეული და მუდმივ უკმაყოფილებას გამოთქვამს მის მიმართ. ასეთ დროს აუცილებელია, მათ აგრძნობინოთ თანადგომა და განსჯის გარეშე აუხსნათ, რომ კანზე გამონაყარი თუ წონის მატება ბუნებრივი პროცესია და ეს სავსებით ნორმალურია.

მოზარდების გაფრთხილება მოსალოდნელი ცვლილებების შესახებ აუცილებელია, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია მათთან იმ საფრთხეებზე საუბარი, რომლებსაც სოციალური ქსელების მოხმარება თუ, ზოგადად, ინტერნეტი შეიცავს. ამ პერიოდში მაღალია იმის რისკი, რომ მოზარდები ერთმანეთს შიშველ ფოტოებს გაუგზავნიან და გახდებიან კიბერბულინგისა თუ შანტაჟის მსხვერპლები.

გარდა ამისა, ბავშვებს გვერდით დაუდექით ერთი შეხედვით მარტივი საკითხების გადაწყვეტის დროსაც. მაგალითად, გოგოებს დაეხმარეთ სწორი ლიფისა თუ ჰიგიენური საშუალებების არჩევაში.

მოუსმინეთ შვილებს, მიაწოდეთ სწორი ინფორმაცია და დაეხმარეთ ცხოვრების ამ უმნიშვნელოვანესი ეტაპის ჯანსაღად გადალახვაში!