მენოპაუზა — ახალი ეტაპი სხეულისთვის და მისი გავლენა სექსუალობაზე

დაახლოებით 40 წლის ასაკიდან, ორგანიზმში ესტროგენისა და პროგესტერონის — მდედრობითი სქესის ჰორმონების — დონეები მცირდება. დროთა განმავლობაში კი მენსტრუალური ციკლი წყდება. თუ ადამიანს მენსტრუალური ციკლი 12 თვის განმავლობაში არ ჰქონია, მენოპაუზალური პერიოდის ათვლა იწყება.

ზოგიერთი ადამიანის ორგანიზმში მენოპაუზა უფრო ადრეულ ასაკშიც იჩენს თავს. ეს დამოკიდებულია გენეტიკურ ფაქტორებზე, ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობასა და ზოგიერთ, სპეციფიკურ მედიკამენტურ მკურნალობაზე. ასევე, თუ ადამიანი ისეთ ოპერაციას იკეთებს, რომელიც საშვილოსნოსა და საკვერცხეების ამოკვეთას ითვალისწინებს, მენოპაუზალური პერიოდი თითქმის მაშინვე დგება.

მიუხედავად იმისა, თუ როდის იწყება მენოპაუზა, რა არის მისი დაწყების მიზეზი ან რომელ გენდერულ იდენტობას მიეკუთვნება ადამიანი, ამ პროცესს ნებისმიერ შემთხვევაში შეიძლება გავლენა ჰქონდეს სექსუალობაზე, ლიბიდოსა და სექსის მიმართ დამოკიდებულებაზე.

მენოპაუზისას მიმდინარე ჰორმონალურ რყევებს ახასიათებს როგორც ფიზიკური, ისე ემოციური გამოვლინებები, რომლებმაც სექსუალურ ცხოვრებასა და აქტივობაზე შეიძლება იქონიოს გავლენა. 

ფიზიკური გამოვლინებები

პერიმენოპაუზის — მენოპაუზამდელი პერიოდის — დროს ნაყოფიერებასა და ორსულობაზე პასუხისმგებელი ჰორმონების, მათ შორის ესტროგენის, რაოდენობა კლებას იწყებს. ეს, თავის მხრივ, იწვევს ცვლილებებს ვაგინისა და ვულვის სისხლძარღვებსა და ქსოვილებში. ამ დროს, პროცესის ჯანსაღად სამართავად, შესაძლოა, ზოგიერთი ცხოვრებისეული რუტინის შეცვლა გახდეს საჭირო.

ორგანიზმში მიმდინარე ცვლილებების ერთ-ერთი შედეგი ვულვოვაგინალური ატროფია შეიძლება იყოს. ამ დროს ვულვისა და ვაგინის ქსოვილები კარგავს ელასტიკურობასა და სისველეს — ხდება უფრო თხელი და მშრალი. დათხელებული ქსოვილი კი მარტივად ზიანდება და ღიზიანდება. ვაგინალური ლუბრიკაცია (ბუნებრივი სისველის გამოყოფა ვაგინიდან) მცირდება. ეს კი ართულებს სქესობრივ აქტს და ზრდის ვაგინის კედლების დაზიანების რისკებს.

ფიზიკური ცვლილებები, რომლებსაც სექსუალურ აქტივობაზე გავლენა აქვთ, შეიძლება იყოს:

• შემცირებული ვაგინის ტონუსი და ნაკლები ელასტიკურობა;

• ტკივილი, სისხლდენა ან წვის შეგრძნება სექსის დროს;

• სექსის დროს სივიწროვის შეგრძნება;

• დაბალი ლიბიდო;

• აღგზნება ან მისი შენარჩუნების სირთულე;

• საშარდე გზების ხშირი ინფექციები.

ესტროგენის დაბალი დონე ატროფიული ვაგინიტის რისკსაც ზრდის, რომელიც ვაგინის ქსოვილების ინფექციასაც მოიცავს. ტკივილის, შეშუპების, ქავილის და წვის მიზეზი ზოგჯერ სწორედ ეს შეიძლება იყოს.  

მენოპაუზის გამოცდილება და მისი სიმძიმე სხვადასხვა ადამიანისთვის განსხვავებულია, ამიტომ, მნიშვნელოვანია ექიმთან კონსულტაცია ცვლილებების აღმოჩენისთანავე, მანამ, სანამ ისინი ყოველდღიური ცხოვრების ხარისხზე იქონიებს გავლენას.

^{წყარო: Parents}

ემოციური გამოვლინებები

ჰორმონების მერყევ დონეებს ზოგჯერ მენტალურ ჯანმრთელობაზეც აქვთ გავლენა, მათ შორის ძილსა და ხასიათზე. დაღლილობა, შფოთვა, გაღიზიანებადობა, კონცენტრაციის სირთულე და დეპრესია ხშირია მენოპაუზის პერიოდში. 

ფიზიკურ სიმპტომებთან ერთად ემოციურ ფონსაც შეუძლია გაართულოს სექსისგან სიამოვნების მიღების პროცესი. შემცირებული სექსუალური ლტოლვა ან სიამოვნების მიღების შეუძლებლობა თვითშეფასებასა და ინტიმურობის განცდაზეც ახდენს გავლენას.

სევდას, დეპრესიასა და სტრესსაც მნიშვნელოვანი როლის თამაში შეუძლიათ. ზოგიერთ ადამიანს გლოვის გამოცდილებაც აქვს მენოპაუზის დროს. ისინი ახალგაზრდობის ან ფერტილურობის დასასრულს გლოვობენ. ადამიანმა ამ დროს შეიძლება დაკარგოს ინტერესი ისეთი აქტივობების მიმართ, როგორებიც აქამდე სიამოვნებას ანიჭებდა, მათ შორის, სექსის მიმართაც. 

სექსთან მიმართებით ყველაზე გავრცელებული მენტალური გამოწვევებია:

• შფოთვა, ნერვიულობა ან მერყეობა;

• ადვილად გაღიზიანებადობა;

• კონცენტრაციისა და მოტივაციის ნაკლებობა;

• მოთენთილობა;

• დეპრესია ან სევდა;

• დანაკარგის ან სინანულის შეგრძნება;

• სექსუალური ლტოლვისა და ინტერესის არარსებობა;

• თვითრწმენისა და თავდაჯერებულობის დაკარგვა;

• ინტიმურობის განცდის გაქრობა.

აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ყველა, ვისაც მენოპაუზა აქვს, არ გამოცდის უარყოფით ემოციურ ცვლილებს. 

გარემოებების მიხედვით, ზოგი ბავშვებზე ზრუნვის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლებასაც გრძნობს და სიამოვნებას იღებს იმ შანსით, რომ საკუთარ თავსა და საჭიროებებზე შეუძლია კონცენტრირება.

მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ ასაკი ლიბიდოზეც მოქმედებს. შესაძლოა აღმოაჩინოთ, რომ თქვენი პარტნიორიც იგივე ცვლილებებს განიცდის, რომელსაც თქვენ. გულწრფელი საუბარი დაგეხმარებათ ინტიმურობის შენარჩუნების ახალი გზების აღმოჩენაში.

თუმცა, თუ ემოციური ცვლილებები თქვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაზე ახდენს გავლენას, უმჯობესია ოჯახის ექიმს, სექსოლოგს, ან გინეკოლოგს გაესაუბროთ.

ლგბტქ+ და სექსუალობა მენოპაუზის დროს

ადამიანს, რომელიც საკვერცხეებით დაიბადა, მენოპაუზის გამოცდილება ექნება. თუმცა ეს გამოცდილება და მისი სიმძაფრე გენდერული იდენტობის მიხედვით შეიძლება განსხვავებული იყოს.

თუ ადამიანმა საკვერცხეების ამოკვეთის ოპერაცია შუა ხნის ასაკამდე გაიკეთა, მენოპაუზის ეფექტი თითქმის პროცედურის ჩატარებისთანავე გამოიკვეთება. ეფექტი, შესაძლოა, უფრო სწრაფი და ინტენსიური იყოს, ვიდრე ეს ბუნებრივი მენოპაუზის დროსაა. რადგან პროცესი ნელ-ნელა არ ვითარდება და ერთბაშად იწყებს გამოვლინებას. მამრობითი სქესის ჰორმონების მიღებამ შეიძლება შეამციროს ან პირიქით, გააძლიეროს ეს ეფექტები. 

ადამიანები, რომლებსაც დაბადებისას მამრობითი სქესი მიენიჭათ, მაგრამ ტრანზიცია გაიარეს და მთელი ცხოვრების განმავლობაში იყენებენ ჰორმონოთერაპიას, ამ პროცესის გაგრძელების შემთხვევაში, მენოპაუზის მსგავსი ეფექტი შედარებით მსუბუქ ფორმებში ექნებათ. ნაკლებია იმის ალბათობაც, რომ მათი ლიბიდო შეიცვალოს ჰორმონების დონის რყევასთან ერთად, მაგრამ ასაკთან დაკავშირებულმა ცვლილებებმა შეიძლება მაინც იქონიოს გარკვეული სახის გავლენა ლტოლვაზე.

^{ავტორი: ანიკი გელაშვილი / Femea}

როგორ შევამციროთ სექსუალობასთან დაკავშირებული გართულებები?

მენოპაუზის ფიზიკურ და ემოციურ გავლენებს სექსუალური აქტივობის სურვილის კლების გამოწვევა შეუძლიათ. თუმცა, აქტიური სექსუალური ცხოვრების შენარჩუნებას მსგავსი გართულებების შემსუბუქებაში მნიშვნელოვანი როლი აქვს, რადგან სტაბილური სექსუალური აქტივობა ვაგინას სიჯანსაღის შენარჩუნებაში ეხმარება, განსაკუთრებით მენოპაუზის შემდეგ. 

რეგულარული სექსუალური სტიმულაცია ვაგინაში სისხლის მიწოდებას აძლიერებს, რაც მის ელასტიკურობაზე, სიღრმესა და ზოგად ფორმაზე აისახება. 

თუ სტაბილური სექსუალური აქტივობა თქვენთვის მენოპაუზის სიმპტომების გამო არაკომფორტულია, შეგიძლიათ მიმართოთ ოჯახის ექიმს და მასთან ერთად დაიწყოთ პრობლემის მოგვარებაზე ზრუნვა, მედიკამენტების დახმარებით, ან მათ გარეშე.

სექსუალობასთან დაკავშირებული გართულებების შესამცირებლად რამდენიმე გზა არსებობს:

• რეგულარული სექსუალური აქტივობა;

• სექსუალურ აქტამდე ვაგინალური ლუბრიკანტის გამოყენება;

• ვაგინის დამატენიანებლის რეგულარული გამოყენება;

• ისეთი საპნების, გელების ან ზეთების გამოყენებისგან თავის შეკავება, რომლებსაც სიმშრალის გამოწვევა შეუძლიათ;

• ცხელის ნაცვლად ვაგინისა და ვულვის ნელთბილი წყლით დაბანა;

• პრელუდიის დროის გახანგრძლივება;

• მეტი ფიზიკური აქტივობა;

• ფსიქოთერაპია;

• პარტნიორის მიმართ ვნებისა და ლტოლვის აღდგენის გზების პოვნა მასთან გულწრფელი საუბრითა და, საჭიროების შემთხვევაში, პროფესიონალის დახმარებით;

• ახალი და განსხვავებული, თქვენს საჭიროებებზე მორგებული სექსუალურის აქტივობების ცდა;

• ვაგინის გაღიზიანების, ინფექციების ან ანთების მკურნალობა;

• საჭირო რაოდენობით წყლის დალევა;

• კანის გამაღიზიანებელი პროდუქტების ხმარებიდან ამოღება. 

როგორ ვუმკურნალოთ სექსუალობასთან დაკავშირებულ გართულებებს?

ბევრი ადამიანი მენოპაუზის სიმპტომებს არ მკურნალობს, რადგან მის ყოველდღიურ ცხვოვრებაზე ამ პროცესს ძლიერი გავლენა არ აქვს და დროთა განმავლობაში ეს სიმპტომები მცირდება და ქრება. 

თუმცა, მათთვის, ვისთვისაც მენოპაუზა ინტენსიურად და ძლიერად ვლინდება, მკურნალობა მნიშვნელოვანია. მაგალითად, ექიმმა შეიძლება ამ დროს მედიკამენტური ან ესტროგენის, პროგესტერონის ან ორივეს შემცველი კრემებით მკურნალობა დანიშნოს, რაც სიმპტომებს მნიშვნელოვნად შეამსუბუქებს. 

ინდივიდუალური გამოცდილებების მიხედვით მკურნალობის მეთოდები მოიცავს:

• ესტროგენის ან პროგესტერონის შემცველ სპეციფიკურ მედიკამენტებს (როგორც ვაგინის ქსოვილზე წასასმელი კრემის, ისე აბების სახით), რომლებიც სისველის შენარჩუნებას უწყობს ხელს;

• მენოპაუზალური ჰორმონების ჩამნაცვლებელი მედიკამენტები ვაგინალური სიმშრალის, დისკომფორტის და სექსთან დაკავშირებული ტკივილის პრევენციისთვის. ასევე ცხელების შემოტევის, ხასიათის ცვლილებებისა და დეპრესიისთვის. 

• სხვა სიმპტომების — დეპრესიის, შფოთვის, ეპილეპსიის ან სისხლის მაღალი წნევის — სამკურნალო მედიკამენტები.

მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ, რომ ჰორმონალური მკურნალობა შესაძლოა ყველასთვის არ იყოს ეფექტური ან უსაფრთხო. ექიმმა შეიძლება არ დანიშნოს ამ ტიპის მკურნალობა მათთვის, ვისაც სისხლის მაღალი წნევა, თრომბი და ჯანმრთელობის სხვა მსგავსი პრობლემა აქვს. 

როგორ ვიცხოვროთ ცვლილებებთან ერთად?

ასაკის მატებასთან ერთად გენიტალიებს სისხლი უფრო ნელა მიეწოდება, შესაბამისად, ხანგრძლივდება აღგზნების პროცესიც და ორგაზმის მიღწევაც. თუმცა ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ სექსუალური აქტივობის ეტაპი დასრულდა — ის მხოლოდ შეიცვალა. სექსი მხოლოდ პენეტრაცია — ვაგინაში შეღწევა — არ არის. ის სექსუალური აქტივობების ფართო სპექტრს მოიცავს და ამ მრავალფეროვან არჩევანში თქვენთვის სიამოვნების მომტანი აქტივობის პოვნა სულაც არ არის რთული.

პარტნიორთან გულწრფელი კომუნიკაცია გადამწყვეტია რეალისტური მოლოდინების ჩამოყალიბებაში, იმასთან დაკავშირებით, თუ რის გაკეთება შეგიძლიათ და გსურთ, რომ სექსის პროცესი ორმხრივად სასიამოვნო იყოს. და რა თქმა უნდა, ზოგადად ჯანმრთელობა — საკმარისი ძილი, ენერგია, ფიზიკურად აქტიური ცხოვრების წესი და ჯანსაღი კვება — ყოველდღიურ ცხოვრებას დადებითი გამოცდილებებით ავსებს, რაც ჩვენს ტვინს უტოვებს სივრცეს, რომ ინტიმურობასა და სექსუალობაზე ვიფიქროთ. 

ეს ის ძირითადი რჩევებია, რაც მენოპაუზის დროს სექსუალური აქტივობის ცვლილებებთან თანაცხოვრებასა და მაქსიმალური სიამოვნების მიღებაში დაგეხმარებათ:

• ესაუბრეთ პარტნიორს სექსზე და მენოპაუზის დადებით და უარყოფით გავლენებზე;

• ფიზიკურმა ცვლილებებმა, შესაძლოა, შეანელოს თქვენი რეაქციის სისწრაფე სხვადასხვა სახის სტიმულაციაზე, ამიტომ დაგეგმეთ ნელი და ხანგრძლივი პრელუდია და სექსი. 

• სცადეთ ისეთი სექსუალური აქტივობები, რომლებიც ვაგინალურ პენეტრაციას არ მოიაზრებს, მაგალითად: ორალური სექსი ან ორმხრივი მასტურბაცია. 

• რეგულარული მასტურბაცია ეხმარება სისხლის მიწოდებას ვაგინაში და მისი სიჯანსაღის შენარჩუნებას. 

და რაც მთავარია, საჭიროების შემთხვევაში აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია თქვენი ნდობით აღჭურვილ ექიმთან, რომელსაც მენოპაუზასთან დაკავშირებულ საკითხებზე გულწრფელად გაესაუბრებით.

მთავარი სურათი: ანიკი გელაშვილი / Femea