ზრუნვითი შრომა ქალების აუნაზღაურებელ საქმიანობას — ბავშვების, მეუღლის, სახლის, ეზოს მოვლასა და ოჯახის წევრებისათვისა თუ ნათესავებისათვის საზოგადოებრივი საქმიანობის პირობების შექმნას — გულისხმობს.
ამ ტიპის საქმიანობა ექსკლუზიურად ქალებს ეკისრებათ. ამაზე ტერმინი „დიასახლისიც“ მეტყველებს, რომელიც აუნაზღაურებელი შრომის სინონიმადაც გამოიყენება.
ზრუნვითი შრომის დაუფასებლობის პრობლემა
ზრუნვითი შრომა უმეტეს შემთხვევებში აუნაზღაურებელი და დაუფასებელი შრომაა. ამ ტიპის შრომა არა მხოლოდ ფინანსურად, სოციალურადაც არ არის აღიარებული , რადგან ის ქალების მოვალეობადაა აღქმული მსოფლიოს ყველა რეგიონში.
OESD-ის კვლევის მიხედვით, მსოფლიოს გარშემო ქალები ამ აუნაზღაურებელ შრომას დღეში საშუალოდ 3-6 საათს უთმობენ, როდესაც კაცების შემთხვევაში ამგვარი შრომისთვის დათმობილი დროის საშუალო ხანგრძლივიბა 0.5-2 საათია.
ზრუნვითი შრომა სოფლად
ზრუნვითი შრომის სიმძიმე საცხოვრებელი გარემოს მიხედვით განსხვავებულია. მაგალითად, თუ ურბანულ გარემოში ქალების შინ შრომა ძირითადად სახლისა და ოჯახის წევრების მოვლასა და პროდუქტების მომარაგებაში გამოიხატება, სოფლად მცხოვრები ქალების ყოველდღიურობა კიდევ უფრო მძიმეა: ზემოთ ნახსენებ საქმიანობას ემატება ეზოში, ყანასა და ბოსტანში მუშაობაც.
ანაზღაურებადი შრომითი ბაზარი ქალებისთვის
თანამედროვე შრომითი ბაზრის გაჩენის საწყისებიდანვე ქალებისა და კაცების საქმეები გამიჯნული იყო.
მკაცრი გენდერული როლები ანაზღაურებადი შრომის ბაზარზეც იჩენს თავს და ზრუნვითი ხასიათის საქმიანობას აქაც ძირითადად ქალები გასწევენ. მაგალითად, ქალები ძირითადად არიან ექთნები, მასწავლებლები, მომვლელები, ძიძები, მზარეულები და ა.შ.
საქსტატის 2017 წლის მოონაცემების მიხედვით, ჯანდაცვისა და სოციალური მომსახურების სფეროში დასაქმებულთა 80% ქალია.
თუმცა, ამავდროულად, იმავე სფეროებში წამყვანი პოზიციები ძირითადად კაცებს უკავიათ, მაგალითად: ექიმები, სკოლის დირექტორები, შეფ-მზარეულები და ა.შ.
ზრუნვითი შრომის ქალების მიმართ ექსკლუზიურობას ათიათასობით ემიგრანტი ქალიც ადასტურებს, რომლებიც სხვადასხვა ქვეყანაში ძირითადად მომვლელებად მუშაობენ და ასე არჩენენ საქართველოში დარჩენილ ოჯახებს.
ზრუნვითი შრომა და მენტალური ჯანმრთელობა
ზრუნვითი შრომა არა მარტო ფიზიკურ, არამედ მენტალურ ძალისხმევასაც მოითხოვს. სხვადასხვა ტიპისა და სიმძიმის საქმის სიმრავლე ქალებში შფოთვის, დეპრესიისა და გამოფიტულობის (Burnout) რისკებს მნიშვნელოვნად ზრდის.
ზრუნვითი შრომა და ფემინიზმი
შრომის სამართლიანი გადანაწილება და ზრუნვითი შრომის დაფასება პირველი ტალღიდან დღემდე ფემინისტური მოძრაობისთვის ერთ-ერთი უმთავრესი საკითხია. ფემინისტები მიიჩნევენ, რომ ქალთა ჩაგვრისა და გენდერული უთანასწორობის ძირითადი მიზეზი სწორედ შრომის არათანაბარი განაწილება და ანაზღაურებაა და წლებია იბრძვიან შინ შრომის დანახვის, აღიარებისა და დაფასებისთვის. ასევე, მისი კაცსა და ქალზე თანაბრად გადანაწილებისა და შრომით ბაზარზე ქალებისთვის თანასწორი გარემოს შექმნისთვის.
მთავარი სურათი: AOI / Mercedes deBellard
